⏰ زمان مورد نیاز برای مطالعه: 10 دقیقه؛
ایران جزو کشورای قدیمی با تمدن چند هزار ساله‌ست که در طی سال با توجه به تغییرات فصل یا مناسبت های خاص، ایامی رو در کنار یکدیگر به جشن و شادی می‌گذرونن. روزای خاصی مثل عید نوروز، شب چله، چهارشنبه سوری، سپندارمذگان، روز زن، روز پدر و... نمونه هایی از روزای خاص ایرانیاست که برای برگزاری هر مورد مراسم و آیینای خاصی دارن. شب چله یا شب یلدا که مصادف با آخرین روز پاییز و آغاز زمستانه در ایران یه شب مهمه و برای این شب مردم ایران به اجرای آیین و فرهنگ چند هزار ساله خود می‌پردازن. در ادامه درباره تاریخچه این شب، آیین و آداب برگزاری اون و .... صحبت می‌کنم.
شب چله چه تاریخیه؟
همان طور که توی صحبت قبلی گفتم شب چله رو که با نام شب یلدا هم میشناسیم مصادف با آغاز زمستونه و این شب طبق تقویم ایرانیا بلندترین شب ساله و بزرگداشت اون از تمدن و پیشینه تاریخی کشور ما به جا مونده. شب چله از غروب روز 30 آذر شروع می‌شه و تا طلوع خورشید در روز 1 دی ادامه داره. اجداد ما هر ساله به مناسبت این رویداد و در بلندترین شب سال دور هم جمع میشن و طبق این آیین باید اهل خانواده بزرگ و کوچیک در منزل بزرگترین شخص خانواده جمع بشن و با خوندن اشعار قدیمی، شاهنامه خوانی، داستان های کهن ایرانی و گرفتن فال حافظ ساعات خوشی رو سپری کنن. از چند روز قبل برای این شب ایرانیا به طبخ غذا و دسرهای مخصوصی مثل آش رشته، دلمه، لبو، کدو حلوایی و... مشغول میشن. اعتقاد ایرانیا اینه که در این شب از میوه و تنقلاتی مثل انار، خرمالو، هندونه و میوه خشک، آجیل و.. برای پذیرایی استفاده کنن.
یلدا یعنی چه؟
ریشه واژه یلدا به زبان سریانی برمی‌گرده و به معنای زایش و تولد هست. ابوریحان بیرونی دانشمند و فیلسوف ایرانی شب یلدا رو با عبارت میلاد اکبر معرفی کرده و اینجا منظور زایش و تولد خورشید هستش. اما واژه یلدا چطور وارد فرهنگ ایرانیا شده؟ یلدا همون طور که گفتم یه واژه سریانی رایج در بین مسیحیاست و در بعضی کتب تاریخی اعتقاد بر اینه مسیحیان رومی به دلیل فقر و مشکلات زندگی به ایران مهاجرت کردند و از این طریق واژه یلدا وارد زبون ایرانیان شده و اون رو برای شب چله استفاده کردن.
جمعه سیاه چه تاریخی است؟
دلایل برپایی جشن یلدا
همون طور که از مطالب بالایی متوجه شدیم ایرانیا اعتقاد دارن که با آغاز فصل زمستون خورشید، نور و روشنایی متولد می‌شه و باید برای این اتفاق به جشن و پایکوبی بپردازن. عمده دلایل جشن و میهمانی در شب یلدا رو در ادامه توضیح میدم:
- پیروزی روشنایی و نور بر ظلمت و تاریکی: با توجه به این که از دیرباز تا به امروز یکی از مهم‌ترین روش های کسب درآمد کشاورزی بوده بدون شک آب و هوا و تاثیرات اون بر روی زندگی روزمره مردم جزو مباحث مهم ایرانیاست. بشر تاثیر نور و گرما و تاریکی و ظلمت و سرما را روی زندگی خودش میدید و همیشه در انتظار فرار رسیدن نور و طولانی شدن روزها بود و این شب رو جشن می‌گرفتن چون از فرداش روزها طولانی تر می‌شدن.
- شب تولید مهر و میترا و آغاز خلقت: در ایران باستان قبل از دین زرتشت آیین مهر یا میترائیسم رایج بود. خورشید نماد ظاهری و نشانه میترا و مهر بود و حتی به خورشید در ایران قدیم مهر می‌گفتن و میترا الهه عهد و پیمان بستن و عشق و محبته به این دلیل و به احترام طلوع خورشید و مهر؛ ایرانیا این شب رو جشن می‌گیرن.
آداب و رسوم شب یلدا
برای برگزاری شب یلدا هم مثل ایام دیگه باید با آداب و رسوم ایرانیا آشنا باشیم تا به بهترین نحو اون رو اجرا کنیم. در این شب علاوه بر دور هم جمع شدن و آداب و رسوم کلی هر شهر یا استان آداب و رسوم منحصر به منطقه خودش رو هم اجرا می‌کنه که میخوام به چندتا از این فرهنگهای رایج اشاره کنم:
- پریدن از روی آتش
- قصه خوانی و مثل گویی
- شاهنامه خوانی
- فال حافظ
- هدیه دادن
پریدن از روی آتش
آتش نماد روشنایی، نور و خورشید هستش و در این شب با برپا کردن آتش نماد روشنایی و نور رو زنده نگه می‌دارن. یکی از رسوم ایرانیا در این شب پریدن از روی شعله آتشه و اعتقاد دارند این آتش نحسی و تاریکی رو از زندگی دور می‌کنه.
قصه خوانی و مثل گویی
یکی دیگه از مراسمای شب یلدا قصه گویی و مثل خوانیه که بزرگترا برای جمع خانواده قصه هایی رو نقل می‌کنن و در این میان به مثل ها و پند و اندرزهایی هم اشاره می‌شه. معمولا از افسانه های دیو و پری و تمثیل های مولانا در قصه گویی استفاده می‌کنن.
شاهنامه خوانی
شاهنامه یکی از ماندگارترین آثار ادبی ایرانه و در اون به نقل داستانای کهن پهلوانان و فرمانروایان ایرانی پرداخته شده. در شب یلدا نقالی و شاهنامه خوانی بزم و جشن دورهمی خانواده های ایرانی رو گرم تر می‌کنه.
آشنایی با آداب و رسوم نوروز باستانی ایرانیان
فال حافظ در شب یلدا
دیوان اشعار حافظ یکی از کتابای همیشه حاضر در خونه ایرانیاست. از دیرباز بین ما ایرانیا فال حافظ رایج بوده و در جمع دوستان و اقوام یکی از لحظات خوش میهمانی گرفتن فال حافظ و خوندن اشعار زیبای این شاعر بزرگمونه. در شب یلدا بزرگای خانواده برای تک تک افراد جمع فال حافظ می‌گیرن و اشعار زیبای اون رو با صدای بلند میخونن.
هدیه دادن در شب یلدا
یکی از آداب رسوم ایرانیا در جشن های خانوادگی هدیه دادن به عزیزانشونه و این هدیه دادن مختص بزرگ و کوچک نیست. کوچکترها به بزرگترها و بالعکس هدایایی برای همدیگه تهیه می‌کنن و در جشن یلدا به یادگار به عزیزانشون تقدیم می‌کنن.
برای خرید هدیه خاص : دسته بندی اکسسوری و زیورآلات را مشاهده کنید.
ایده تزیین سفره شب یلد
در شب یلدا همون طور که گفتم پذیرایی با غذا، میوه و تنقلات مخصوص این شب بین ایرانیان رایجه. در این شب سفره های یلدایی با سلیقه‌ی زیبا و اصیل ایرانی چیده می‌شه و بر روی این سفره آش رشته، لبو، کدو تنبل، انار، خرمالو، شیرینی های محلی هر منطقه از ایران، آجیل شیرین، میوه خشک و... استفاده می‌کنن. در چیدمان سفره شب یلدا از ظروف سنتی، ترمه، کرسی و... استفاده می‌شه. انتخاب ظروف و لوازم تزیینی سفره شب یلدا نقش مهمی در زیباتر شدن اون داره که برای این امر می‌تونید از صنایع دستی ایرانی و ظروف چوبی، مسی و... استفاده کنید.
برای خرید انواع ظروف چوبی: دسته بندی ظروف چوبی را مشاهده کنید.
معمولا برای زیباتر شدن سفره های شب یلدا و اهمیت دادن به هنرهای اصیل ایرانی می‌تونید از ظروف پذیرایی و لوازم دکوری مثل شمعدان و جا عودی و... که توسط هنرمندای ایرانی تولید شدن استفاده کنید برای مثال چیدمان سفره یلدا با ظروف چوبی، ظروف مسی، ظروف میناکاری شده، ظروف سوخته نگاری و منبت کاری شده یکی از زیباترین دکورها رو به وجود میاره و حس سرزندگی و طراوت رو به جمع منتقل می‌کنن.
خب من سعی کردم به طور خلاصه در مورد آداب و رسوم شب چله صحبت کنم امیدوارم از این مطلب خوشتون اومده باشه و شما هم در مورد شب یلدا و آداب و رسوم شهرتون اینجا برامون پیام بذارید تا بیشتر با این فرهنگ اصیل ایرانی آشنا بشیم.